Spółdzielnie energetyczne oraz inne formy energetyki obywatelskiej zyskują na popularności w Polsce, stanowiąc obiecujące rozwiązanie dla krajowej transformacji energetycznej. Mimo licznych barier, takich jak brak instytucjonalnego wsparcia, ograniczenia prawne oraz niska świadomość korzyści wśród samorządów, zainteresowanie tym modelem zarządzania energią dynamicznie rośnie.

Finansowanie spółdzielni energetycznych

Dostępność funduszy europejskich znacząco przyczynia się do wzrostu zainteresowania tworzeniem spółdzielni energetycznych. Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci, wskazuje, że w najbliższych latach dostępnych będzie ponad 2 miliardy złotych na inwestycje związane z energetyką obywatelską. Fundusze te pomagają w realizacji celów związanych z walką z kryzysem klimatycznym oraz uniezależnieniem się od surowców z Rosji.

Zasady działania spółdzielni energetycznych

Spółdzielnie energetyczne funkcjonują na zasadzie lokalnych rynków energii, działając jako zbiorowe inicjatywy prosumenckie. Lokalne społeczności, jednostki samorządowe, gospodarstwa domowe oraz małe i średnie przedsiębiorstwa wspólnie inwestują w odnawialne źródła energii (OZE), zarządzają nimi oraz korzystają z wytworzonej energii. Nadwyżki energii mogą być sprzedawane do sieci, co zwiększa bezpieczeństwo energetyczne oraz obniża koszty energii.

Wsparcie Unii Europejskiej

Unia Europejska dąży do stworzenia społeczności energetycznych w każdej większej gminie, co jest częścią programu RePower EU. W Polsce spółdzielnie energetyczne mogą być tworzone w gminach wiejskich i wiejsko-miejskich, które mają największy potencjał dla rozwoju OZE. Obecnie w Polsce działa mniej niż 50 zarejestrowanych spółdzielni energetycznych, jednak liczba ta stale rośnie, a potencjał jest ogromny.

Bariery i wyzwania

Mimo dostępności środków finansowych, rozwój spółdzielni energetycznych napotyka na liczne przeszkody. Obecne przepisy ograniczają możliwość działania spółdzielni do terenu trzech gmin oraz określają maksymalną moc instalacji. Brakuje również instytucjonalnego wsparcia oraz świadomości korzyści płynących z tego modelu wśród samorządów. W celu zwiększenia wiedzy na temat spółdzielni energetycznych, Polska Zielona Sieć prowadzi warsztaty i kampanie informacyjne.

Programy wspierające rozwój spółdzielni energetycznych

W nadchodzących latach dostępne będą różne programy wspierające rozwój spółdzielni energetycznych, m.in.:

• Krajowy Plan Odbudowy (KPO), z budżetem ok. 800 mln zł na przygotowanie oraz realizację inwestycji.
• Fundusz Modernizacyjny oraz program „Energia dla wsi” z budżetem 1 mld zł, wspierające samowystarczalność energetyczną na wsiach.
• Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego, z budżetem 6 mln zł na budowanie kompetencji związanych z tworzeniem spółdzielni energetycznych.

Przyszłość energetyki obywatelskiej

Eksperci są zgodni, że spółdzielnie energetyczne mają potencjał, aby stać się kluczowym elementem polskiej transformacji energetycznej. Od czasu ogłoszenia Krajowego Planu Odbudowy liczba zarejestrowanych spółdzielni wzrosła 15-krotnie, a kolejne są w trakcie przygotowań.

Pomimo licznych wyzwań, rosnący entuzjazm do tworzenia społeczności energetycznych przekłada się na realne działania. Spółdzielnie energetyczne mogą odegrać kluczową rolę w zwiększeniu niezależności energetycznej i promowaniu zrównoważonego rozwoju w Polsce.